Dövüş Kulübü şu temel fikri bize söyler; “Sahip olduklarımız bizim sahibimizdir.” İletişim çağında iletişimden kopuk yaşayan birey “sahip olma” güdüsüyle evindeki boşluğu doldururken kalbindeki boşluğu bir türlü dolduramaz.
18 Mart 1980’de hayata veda eden Erich Fromm, Freud psikanalizini geliştiren en önemli birkaç düşünürden biriydi. Şöyle diyor Fromm;
“Eğer sahip olmak, maddesel açıdan zenginleşmek mutlu kılsaydı, bütün batı toplumlarının buna ulaşmış olmaları gerekirdi. Ama kazanmak, sahip olmak, daha fazla tüketmek, gerçekte kendisine ve çevresine yabancılaşmış insanların korkularını ve bunalımlarını gizlemekte kullandıkları bir araçtır.”(1)
Maddesel açıdan bir şeylere sahip olmanın mutluluğa sahip olmakla eşdeğer olmadığını vurgulayan bir başka kişi de Amerika’lı yazar Chuck Palahniuk’du. Palahniuk üniversite öğrenimini tamamladıktan sonra bir süre bir kamyon şirketinde tamirci olarak çalışır.(2)
Bu arada Project Mayhem (Kargaşa Projesi) adlı kısa bir hikaye yazar. Bu hikaye zamanla Fight Club (Dövüş Kulubü) isimli kült romana dönüşecektir. Bu kitapta Palahniuk’ta Fromm’a benzer bir söylem geliştirir. Günümüz çağdaş toplumlarının ortak sıkıntısı olan huzur ve mutluluk arayışının nafile çabaları ve trajik sonuçlarını anlatır yazar.
Dövüş Kulübü şu temel fikri bize söyler; "Sahip olduklarımız sahibimizdir."
İletişim çağında iletişimden kopuk yaşayan birey “sahip olma” güdüsüyle evindeki boşluğu doldururken kalbindeki boşluğu bir türlü dolduramaz. Dahası aksi yönde bir sürü eleştiri / uyarı da almaktadır –ki bu kitap ya da filmler tam olarak bu misyonu yerine getiriyor ancak yine de ve hala birey olarak bu hastalıktan kurtulamıyoruz. Peki neden?
Aslında sahip olma içgüdüsü ilk insandan bu yana değişmedi; bu daima toplumsal statümüzün bir göstergesi olageldi. Roma döneminde de, sanayi devrimi toplumlarında da, günümüz modern toplumlarında da böyle.
Sorun farklı statülerden insanların, toplulukların, kavimlerin arasındaki iletişim problemi de değil; çünkü iletişim problemleri de her zaman ve koşulda yaşanageldi. Öyle ya, bugün geçmişteki gibi güvercinlerle ya da aylar süren mektup gönderimleriyle uğraşmıyoruz. Başka bir şehirdeki bir akrabamızı görmek için aylar süren yolculuklar da yapmıyoruz.
Yeni yılda mutluluğa “sahip olmamız” dileğiyle...
Kaynak:
(1) Erich Fromm – Freud Düşüncesinin Büyüklüğü ve Sınırları. S.V
(2) http://en.wikipedia.org/wiki/Chuck_Palahniuk
(3) http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=fightclub.htm
(4) Erich Fromm – Freud Düşüncesinin Büyüklüğü ve Sınırları. S.V, VI
18 Mart 1980’de hayata veda eden Erich Fromm, Freud psikanalizini geliştiren en önemli birkaç düşünürden biriydi. Şöyle diyor Fromm;
“Eğer sahip olmak, maddesel açıdan zenginleşmek mutlu kılsaydı, bütün batı toplumlarının buna ulaşmış olmaları gerekirdi. Ama kazanmak, sahip olmak, daha fazla tüketmek, gerçekte kendisine ve çevresine yabancılaşmış insanların korkularını ve bunalımlarını gizlemekte kullandıkları bir araçtır.”(1)
Maddesel açıdan bir şeylere sahip olmanın mutluluğa sahip olmakla eşdeğer olmadığını vurgulayan bir başka kişi de Amerika’lı yazar Chuck Palahniuk’du. Palahniuk üniversite öğrenimini tamamladıktan sonra bir süre bir kamyon şirketinde tamirci olarak çalışır.(2)
Bu arada Project Mayhem (Kargaşa Projesi) adlı kısa bir hikaye yazar. Bu hikaye zamanla Fight Club (Dövüş Kulubü) isimli kült romana dönüşecektir. Bu kitapta Palahniuk’ta Fromm’a benzer bir söylem geliştirir. Günümüz çağdaş toplumlarının ortak sıkıntısı olan huzur ve mutluluk arayışının nafile çabaları ve trajik sonuçlarını anlatır yazar.
Bu eser 1999’da David Fincher tarafından aynı adla (Fight Club) sinemaya uyarlanır. Film günümüzde kült mertebesinde kabul edilse de ne gariptir ki gösterime girdiğinde ABD'de 37,030,102$, uluslararası alanda ise 63,823,651 $ elde eder. (3)
Çoğu kişinin yorumu Amerikalıların filmi "anlamadıkları" yönünde olmuştur ki hasılat rakamları da bu konuda bize bir fikir veriyor.
Çoğu kişinin yorumu Amerikalıların filmi "anlamadıkları" yönünde olmuştur ki hasılat rakamları da bu konuda bize bir fikir veriyor.
Dövüş Kulübü şu temel fikri bize söyler; "Sahip olduklarımız sahibimizdir."
İletişim çağında iletişimden kopuk yaşayan birey “sahip olma” güdüsüyle evindeki boşluğu doldururken kalbindeki boşluğu bir türlü dolduramaz. Dahası aksi yönde bir sürü eleştiri / uyarı da almaktadır –ki bu kitap ya da filmler tam olarak bu misyonu yerine getiriyor ancak yine de ve hala birey olarak bu hastalıktan kurtulamıyoruz. Peki neden?
Aslında sahip olma içgüdüsü ilk insandan bu yana değişmedi; bu daima toplumsal statümüzün bir göstergesi olageldi. Roma döneminde de, sanayi devrimi toplumlarında da, günümüz modern toplumlarında da böyle.
Sorun farklı statülerden insanların, toplulukların, kavimlerin arasındaki iletişim problemi de değil; çünkü iletişim problemleri de her zaman ve koşulda yaşanageldi. Öyle ya, bugün geçmişteki gibi güvercinlerle ya da aylar süren mektup gönderimleriyle uğraşmıyoruz. Başka bir şehirdeki bir akrabamızı görmek için aylar süren yolculuklar da yapmıyoruz.
Sorun, günümüzde imkan sahibiyken ve ihtiyacımızda varken iletişim sorunlarını çözemiyor oluşumuz. Elimizde bir uzay mekiği var ama bir türlü kalkıpta Ay’a gidemiyoruz. Kabul görme ve ait olma ihtiyacımıza karşılık başarısızlık, ortada kalma korkumuz bizi ilkel bir korunma içgüdüsüne “kabuğuna çekilme” davranışına sevkediyor.
Eski dostlarımdan Cem Dayıoğlu’yla film üzerine sohbet ederken "Filmde elli bin kez dibe vurmak lafı geçiyor" demişti. Pek çok kişinin aklında kalan ve üzerinde uzun süre düşündüğü mesajlardan biri de “dibe vurmaktı” gerçekten. Kabuğuna çekilen bireyler olarak içimizdeki boşluğu harcama, sahip olma, oburca yeme gibi yeni yeni tatminlerle “hastalıklarla” doldurmaya çalışıyoruz.
Fromm şöyle devam ediyor;
“Sistemin (makinenin) işleyebilmesi için silik, kişiliksiz ve uyumlu klişe tipler gereklidir. Toplumsal yapı, bu ihtiyacını giderebilecek tipte insalar üretir. Sonrada onların bu kendilerine yabancılaşmış, korkak ve bunaltıcı ruh hallerini yalancı bir tatmine yöneltir. Çok tüketmek ve tüketilen malların marka değişiklikleriyle kişilikleri farklılaştırmak, aldatıcı bir doyum ve mutluluk görüntüsü verir. Ama içten içe herkes mutsuz, korkak ve acı içindedir.”(4)
Dibe vuran ve sonra birşekilde hayatının muhasebesini yapabilenler yeniden dizlerinin üzerinde doğrulabiliyor ancak yazık ki bunlar sadece şanslı bir azınlık.
Eski dostlarımdan Cem Dayıoğlu’yla film üzerine sohbet ederken "Filmde elli bin kez dibe vurmak lafı geçiyor" demişti. Pek çok kişinin aklında kalan ve üzerinde uzun süre düşündüğü mesajlardan biri de “dibe vurmaktı” gerçekten. Kabuğuna çekilen bireyler olarak içimizdeki boşluğu harcama, sahip olma, oburca yeme gibi yeni yeni tatminlerle “hastalıklarla” doldurmaya çalışıyoruz.
Fromm şöyle devam ediyor;
“Sistemin (makinenin) işleyebilmesi için silik, kişiliksiz ve uyumlu klişe tipler gereklidir. Toplumsal yapı, bu ihtiyacını giderebilecek tipte insalar üretir. Sonrada onların bu kendilerine yabancılaşmış, korkak ve bunaltıcı ruh hallerini yalancı bir tatmine yöneltir. Çok tüketmek ve tüketilen malların marka değişiklikleriyle kişilikleri farklılaştırmak, aldatıcı bir doyum ve mutluluk görüntüsü verir. Ama içten içe herkes mutsuz, korkak ve acı içindedir.”(4)
Dibe vuran ve sonra birşekilde hayatının muhasebesini yapabilenler yeniden dizlerinin üzerinde doğrulabiliyor ancak yazık ki bunlar sadece şanslı bir azınlık.
Dövüş Kulübü, insanın içinde bulunduğu bu açmazdan çıkabilmesi için bir uyarıcı, bir şok etkisi olarak fiziksel şiddeti ve kontrollü bir anarşizmi önerir. Ancak orada da anlaşıldığı üzere, işin içinde insan olduğu müddetçe her sistem, her mekanizma kontrolden çıkmaya son derece müsait’dir. Çünkü insan başlıbaşına değişken ve komplex bir varlıktır.
Yine de Fight Club filmi en azından önemli bir misyonunu yerine getiriyor; İkaz etmek! Bu konuda yazmış, konuşmuş birçok fikir adamının söyemini olabilecek en vurucu, en gerçekçi şekilde yani görüntüyle, örneklemeyle, canlandırmayla bize sunuyor. Ders alana...
Yine de Fight Club filmi en azından önemli bir misyonunu yerine getiriyor; İkaz etmek! Bu konuda yazmış, konuşmuş birçok fikir adamının söyemini olabilecek en vurucu, en gerçekçi şekilde yani görüntüyle, örneklemeyle, canlandırmayla bize sunuyor. Ders alana...
Yeni yılda mutluluğa “sahip olmamız” dileğiyle...
Kaynak:
(1) Erich Fromm – Freud Düşüncesinin Büyüklüğü ve Sınırları. S.V
(2) http://en.wikipedia.org/wiki/Chuck_Palahniuk
(3) http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=fightclub.htm
(4) Erich Fromm – Freud Düşüncesinin Büyüklüğü ve Sınırları. S.V, VI
Comments